Duurzaam beheer en biodiversiteit op sportparken in 's-Hertogenbosch

NIEUWS

Wijnand Meijboom, vrijdag 28 november 2025

168 sec

De gemeente Den Bosch werkt op de sportvelden aan duurzaamheid. Ze beheren ongewenste kruiden in de velden nu machinaal, gebruiken organische meststoffen en werken met tractoren op GPS om zuiniger om te gaan met brandstof.

Aanplant in voorjaar 2023

Daarnaast zijn ze sinds enkele jaren het restgras en de bosschages anders gaan onderhouden. Hierbij wordt vooral gestuurd op het bevorderen van de biodiversiteit.

Sportpark DBN: kans voor vernieuwing
In 2022 diende zich de mogelijkheid aan om dit op een park radicaal in te kunnen voeren. Sportpark Noord kwam weer onder het beheer ven de gemeente te vallen mede door de fusie met vereniging TGG. Deze twee verenigingen zijn verdergegaan onder de naam DBN22. Dit is het moment geweest om de velden op dit park te renoveren en één veld om te bouwen naar een kunstgrasveld.

De bosschages rondom dit park waren nog op de traditionele manier aangelegd; één soort bomen (Essen) en onderbeplanting met bosplantsoen zoals Krenten, Hazelaar, Cornus, e.d. Deze onderbeplanting was in de jaren daarvoor overwoekerd door de Dijkviltbraam en waren dus aan een totale renovatie toe. Er is van begin af aan besloten om de borders zo aan te leggen dat het de biodiversiteit zou bevorderen. Daarvoor is er intensief overleg geweest met Weener XL die de uitvoering voor zijn rekening nam.

De eerste planning was om de bosschages gefaseerd te verjongen, verdeeld over drie jaar. Dit bleek echter niet wenselijk. Aan de ene kant omdat bij een officiële opening van het vernieuwde park de wens er was dat alles netjes zou zijn. Aan de andere kant liepen de planmakers door de vorm van de borders tegen praktische problemen aan om dit gefaseerd uit te kunnen voeren.

De Weener is begonnen met alle onderbeplanting, incl. de Dijkviltbraam volledig af te zetten. Daarna zijn alle stronken uitgegraven, welke op enkele hopen in de borders zijn blijven liggen. Deze zijn bedoeld als schuilplek voor verschillende soorten kleine zoogdieren, insecten en andere organismen. Vervolgens is ongeveer 80% van de borders bewerkt met een bosfrees om de wortels van de dijkviltbraam te versnipperen en zo de her-groei te beperken.

Open structuur en inheemse soorten
Een sportpark is primair bedoeld om te sporten. De bosschages zijn een onderdeel van het park en mogen dat hoofddoel niet hinderen. Om velden in goede conditie te houden is wind belangrijk, daarom wilde de gemeente de borders een open structuur geven. Vanuit dat gegeven zijn ze gaan kijken hoe ze dit konden combineren met het plan om de borders zo aan te leggen dat het bevorderen van de biodiversiteit zo optimaal mogelijk zou zijn en de wind vrij spel over de velden zou houden.

Het was vanzelfsprekend om alleen inheemse soorten te gebruiken. Om voor insecten mogelijkheden te creëren hebben ze gekozen om zowel heesters te planten als kruidenmengsels in te zaaien. Deze eisen brachten Theo van der Rijk van Weener XL, verantwoordelijk voor het ontwerp, tot het idee om verspreid over de borders blokken met heesters te planten die dienen als ruggengraat en de rest in te zaaien met verschillende kruidenmengsels.

Onderhoud volgens Kleurkeur
Bij het onderhoud gaat de gemeente uit van de Kleurkeur-methode. Dat wil zeggen dat ze één of zo nodig tweemaal per jaar de kruidenstroken gefaseerd maaien en niet korter dan 10-15 cm. Binnen vijf dagen wordt het maaisel geruimd om de bodem te verschralen. Dit verschralen gaat natuurlijk maar beperkt lukken door het blad van de Essen. Voor het overwinteren van insecten in de vorm van zowel eitje, larve of volwassen insect, blijven er in de winter stukken ongemaaid over. 'Dit is voor bezoekers en gebruikers van het park wel wennen. Dit vraagt om goede communicatie met verenigingen, zodat begrip en interesse ontstaan voor deze ecologische aanpak', stelt de gemeente.

Omgaan met essentaksterfte
De laatste jaren gaan er steeds vaker essen dood als gevolg van de essentaksterfte. De gemeente laat de stammen van de afgestorven essen staan, afgezaagd op een hoogte van zo'n 4 meter, omdat staand dood hout naast liggend dood hout een belangrijke functie in het bevorderen van biodiversiteit heeft. De gemeente is verplicht om de bomen die uitvallen te compenseren met de aanplant van nieuwe bomen. Dit biedt de mogelijkheid om in het bomenbestand van dit park meer variatie te creëren. Daarom kiezen ze voor verschillende andere inheemse soorten als inboet. Denk daarbij aan wilde kers, zomerlinde e.d.

Stapstenen voor biodiversiteit
Naast dit park is de gemeente op meerdere sportparken aan de slag gegaan met het bevorderen van de biodiversiteit. Ze beheren in totaal 7,6 ha restgras en 10 ha bosschages. Deze parken liggen verspreid over het grondgebied van de gemeente. De twee uiterste parken liggen 15 km uit elkaar met de andere hier verdeeld tussen. Door op al deze locaties hetzelfde onderhoudsregiem uit te voeren, ontstaat er een netwerk van ecologische stapstenen. Dit bevordert uitwisseling van soorten en versterkt de biodiversiteit. Momenteel voert de gemeente op zes locaties biodiversiteit bevorderend onderhoud uit, variërend van aangepast maaien tot anders snoeien. Dit gaan ze uitbreiden naar alle parken. Elk park is natuurlijk anders, het vraagt om maatwerk waardoor het een dynamisch proces blijft.

REACTIES

		Stefan Jansen Stefan Jansen \| Allround medewerker dinsdag 2 december 2025

Mooie stuk geschreven

tip de redactie