Column Kees van Oostenrijk: Terugkomen op eerdere besluiten gaat gemeenten gewoon geld schelen

NIEUWS

Kees van Oostenrijk, woensdag 13 maart 2019

225 sec

Rubbergranulaat of synthetisch rubber. Ander strooisel als toplaag voor kunstgrasvelden is ongewenst. Dat schreven zeven Kamper voetbalclubs in een gezamenlijke brief aan de gemeenteraad, zo las ik eind februari in de Stentor. Ik dacht dat ze hier in het oosten van het land dus hun hoofd koel hielden. In de brief stelden de voorzitters dat rubberkorrels het meest geschikt zijn om voetbal op te spelen én dat rubbergranulaat niet voor hogere kosten zorgt.

Kees van Oostenrijk, directeur bij Recybem.

Toch floot de gemeenteraad de wethouder terug. En dat terwijl toch bijna iedereen het erover eens is dat SBR de beste sporttechnische eigenschappen heeft om op te spelen én de laagste kosten met zich meebrengt. Gelukkig laat bijvoorbeeld de gemeente Haarlem zich dus niet op kosten jagen en staat het spelplezier voorop, zo stond in het Haarlems Dagblad.

Er zijn, ondanks alle onderzoeken dat de rubberkorrels ongevaarlijk zijn voor mens en dier en dat met goede aanleg en good housekeeping de korrels ook onschadelijk zijn voor het milieu, gemeenten die hun oor laten hangen naar een klein groepje zogenoemde 'bezorgde ouders'. Dergelijke gemeenten zijn bereid om duizenden euro's extra geld uit te geven en daarmee de onnodig maatschappelijk kapitaal te vernietigen. Geld dat vervolgens niet besteed kan worden aan andere zaken binnen een gemeente. Gelukkig zijn er inmiddels meer en meer wethouders die hun hoofd koel houden en terugkomen op hun besluit om SBR-infill te verbannen. Zou mijn wens voor het zegevieren van de rede voor 2019 dan toch uitkomen?

Soms is een beetje historisch besef belangrijk om beleid te duiden. Sinds 1997 mogen banden in Nederland niet meer worden gestort. De bezorgde ouders gebruiken - of misbruiken is het eigenlijk - dit feit om aan te geven dat er DUS van alles mis is met de banden en de samenstelling daarvan. Dat is niet zo. Reden voor het stortverbod was namelijk dat banden nuttig kunnen worden toegepast of kunnen worden gerecycled. Banden zijn van waarde in de circulaire keten. Niet voor niets zamelen we de banden goed geregisseerd in. Dit leidt tot een bijna perfecte score: nagenoeg 100% van de gebruikte banden in Nederland worden ingezameld. En dus niet in bossen, sloten en meren gedumpt.

Soms is een beetje historisch besef belangrijk om beleid te duiden

Ingezamelde banden krijgen een tweede leven of ze worden milieubewust verwerkt. Want banden vormen een prima basis voor nieuwe producten. Dan kan een groepje wel roepen dat het chemisch afval is en zo, maar dat is gewoon feitelijk onjuist. Helaas krijgen de milieufetisjisten dit toch steeds weer geplaatst in de media.

Rubber is een uitstekend circulair product. Het voldoet aan alle voorwaarden en definities die aan circulariteit worden gesteld. Het grootste voordeel: door autobanden her te gebruiken worden duizenden tonnen CO2 niet uitgestoten. Ten eerste omdat ze door hergebruik niet hoeven te worden verbrand. Ten tweede omdat alternatieven, zoals TPE en EPDM, maar ook kurk, niet hoeven te worden geproduceerd. Je zou denken dat dit de milieubewuste beslissers in het land aanspreekt? TPE en EPDM zijn plastics, waarvan de productie veel meer energie kost en gebruik van (fossiele) virgin grondstoffen vraagt. Daarbij levert het een kwalitatief laagwaardiger product (mindere speeleigenschappen, "wintergevaarlijk", veel kortere levensduur, geen hergebruik!).

Ik wil er nog maar eens op wijzen dat het genoegzaam bekend is dat TPE en EPDM-korrels in de basis van hetzelfde duurzame rubber worden gemaakt als de echte duurzame rubberkorrels uit gebruikte autobanden, plus typische kunststofadditieven. Deze laatste vind je ook terug in de kurkkorrels, waarvan de bestendige korrelvorm door verlijming wordt gerealiseerd. En daarnaast zijn het allemaal korrels die aandacht en zorg nodig hebben om verspreiding te voorkomen buiten de speelvelden zelf. En hetzelfde geldt voor alle korrels als het gaat om de zorg voor milieu. Waarom zou voor de ene korrel van rubber iets anders gelden dan voor de andere korrel van rubber en kunststof? Alleen voor rubberkorrels uit gebruikte autobanden geldt de ideale combi van hoogste speeleigenschappen, hele lange levensduur en laagste kosten van aanschaf en onderhoud. En... na 10 tot 15 jaar levensduur als infill weer een nieuw bestaan als gerecycled product. Dat noemen we tegenwoordig een hoge bijdrage aan de circulaire economie. Wat willen we eigenlijk nog meer?

Omdat een journalist van Zembla, gevolgd door een groepje "bezorgde" ouders, en uitsluitend om die reden, het nodig vond om een enorme paniek over rubbergranulaat te veroorzaken, gingen in 2017 en 2018 gemeenten over tot het uitsluiten van rubberkorrels voor infill van sportvelden. Terwijl volgens een recent artikel in De Telegraaf gemeenten prima weten dat er géén wetenschappelijk bewijs is voor schadelijkheid van de korrels, zwichten ze voor de druk van de weinige(!) ouders die vinden dat hun kinderen niet veilig op de korrels kunnen spelen. En voor de druk van de milieugekkies, die raaskallen dat de rubberkorrels 'gigantische' milieuproblemen veroorzaken.

Laten we hopen dat steeds meer wethouders het hoofd koel houden

Dat in kringen van waterschappen en omgevingsdiensten de soep een stuk lauwer wordt opgediend, doet niet ter zake. Mijn wens voor 2018 die ik eind 2017 op deze plek uitte, namelijk dat de rede zegeviert, is helaas voor 2018 nog niet uitgekomen. Verschillende gemeenten kozen ervoor om de gemeenschap miljoenen extra te laten betalen om voetbalvelden in te strooien met veel duurdere alternatieven. Die bovendien stoffen bevatten waarvan de milieujongens heel slecht slapen. En die slechtere speeleigenschappen hebben. En die minder lang meegaan. En in termen van circulaire economie zijn TPE, EPDM en kurk veel en veel meer milieubelastend dan het eerlijke en heerlijke rubbergranulaat van gebruikte autobanden. Ik wil maar weer even verwijzen naar de situatie in Kampen, waar de clubs na het besluit van de gemeenteraad hebben aangegeven niet extra te willen betalen voor velden zonder SBR. Als de gemeente de kosten voor TPE of kurk doorberekent aan de clubs dan zouden zij 4000 euro (!) meer moeten gaan betalen, terwijl clubs het al moeilijk genoeg hebben. Dan lijkt er dus niks anders op te zitten dan dat de gemeente het betaalt uit de algemene middelen, dus even wachten met de aanleg van een speeltuin, of andere publieke voorzieningen. Dat willen we toch niet met elkaar?

Laten we hopen dat steeds meer wethouders het hoofd koel houden en dat we in 2019 weer de rede laten zegevieren. Op verschillende velden in het land mag het wéér: rubbergranulaat op kunstgrasvelden. Besluiten van twee jaar geleden worden teruggedraaid, omdat SBR gewoon fijner speelt. Laten we hopen dat dit inzicht in 2019 ook de rest van Nederland toekomt. Dat scheelt gemeenten veel geld, komt het spelplezier ten goede en dit draagt bij aan de CO2-besparing die we met z'n allen zo graag willen realiseren.

Kees van Oostenrijk is directeur van Recybem. Recybem is de uitvoeringsorganisatie van het Besluit beheer autobanden (Bba) namens de leden van de Vereniging Band en Milieu.

REACTIES

		Rob Kies Wednesday 13 March 2019

Beste lezer,

Wilt U alles, wat de heer van Oostenrijk schrijft over kurkgranulaat in zijn mooie column pertinent negeren, omdat het simpelweg niet juist is.

De heer van Oostenrijk heeft geen verstand van kurkgranulaat.

met vriendelijke groet,
Rob Kies
KIES KURK
www.kieskurk.nl

		Sebas Veenstra Wednesday 13 March 2019

Terugkomen op eerdere besluiten gaat gemeenten gewoon geld schelen...

Inderdaad mijnheer van Oostenrijk. Indien besluiten worden teruggedraaid en SBR rubbergranulaat niet langer wordt toegepast als infill materiaal op sportvelden.

Het voorkomt toekomstige saneringen onder en rondom de velden. Bij veel renovaties de afgelopen jaren is dit een stevige kostenpost gebleken.
Indien men voor Kurk als alternatief kiest hoeft men ook geen dure maatregelen te nemen zoals oa kantplanken plaatsen, schoonlooppoortjes, aanpassingen aan de drainage, etc.
Good housekeeping, hetgeen de clubs vaak zelf moeten regelen is in het geval van kurk ook niet nodig.

In uw betoog bekritiseerd u de alternatieve infill materialen. Het is duidelijk dat u niet goed op de hoogte bent van de eigenschappen van deze alternatieven.
Ondertussen neemt men wel uw onjuistheden over.
Van de Ketenregisseur mag men verwachten dat deze alleen onderbouwde uitspraken doet. U begeeft zich hiermee op glas ijs. De alternatieve industrie zou u zomaar eens kunnen aanklagen.

In uw betoog noemt u uw product circulair.
Circulair houdt eigenlijk in dat je er nieuwe banden van maakt, of daar een andere hoogwaardige toepassing voor vindt. Ook dit klopt dus niet.
Na max 15 jaar op een veld gelegen te hebben moet uw product vervangen worden. Conform advies van uw eigen organisatie. Wat er daarna met mat en infill moet gebeuren weet niemand op dit moment.

Het grote verschil tussen infill gemaakt van voertuigbanden en TPE of Epdm zit hem er vooral in dat dit product speciaal hiervoor gemaakt wordt.
Het voldoet daarmee aan de productnorm.
De norm die bedoelt is de bevolking te beschermen tegen al te kwalijke stoffen.
Uw product voldoet aan de ‘mengselnorm’, dit is een halffabrikaat norm dit bedoelt is voor industriële toepassing.
Uw product voldoet in de verste verte niet aan deze productnorm.
Louter door een brief aan de minister Cramer te sturen in 2007 wist u te voorkomen dat zij het negatieve advies van haar Directeur-Generaal overnam.
In deze brief werden voornamelijk de economische aspecten dan wel werkgelegenheid als argumenten opgevoerd. Milieu en productveiligheid werden hierdoor van onderschikt belang.
In 2015 werd wederom in Europa gedebatteerd over deze productnorm, het voorstel was om toch de productnorm van toepassing te laten zijn voor SBR-rubbergranulaat.
Wederom mede door uw initiatief is op basis van ingrijpen door Nederland voorkomen dat deze, voor onze kinderen belangrijke norm, de productnorm, van toepassing werd.
Het is duidelijk dat u economische belangen boven de veiligheid van mens en milieu stelt.

In 2018 heeft het RIVM in samenwerking met het Stowa de milieu-impact van het rubbergranulaat onderzocht.
Conclusie; het rubbergranulaat heeft een aanzienlijke impact op het milieu. Daar waar mogelijk dient deze toepassing beperkt dan wel teruggedraaid te worden.
Dat het niet schadelijk is voor mensen en dat je eveneens het drainagewater, sterk verdunt met slootwater, prima kunt gebruiken op uw moestuintje raden wij u niet aan.
Wij kunnen onszelf wel boven het milieu willen zetten echter uiteindelijk zijn wij toch onderdeel hiervan.

Kunstgras is een luxeproduct. Helaas wordt dit door veel clubs als noodzakelijk gezien.
Is zoveel kunstgras wel nodig?
De afgelopen decennia is er veel bezuinigd op het onderhoud van natuurgras. Daarnaast stond de ontwikkeling hiervan nagenoeg stil. Reden, hier was niet veel geld te verdienen. Inmiddels zijn er ontwikkelingen in gang gezet, mede door een aantrekkende vraag, die ervoor zorgen dat er natuur grasmatten zijn die veel intensiever bespeelbaar zijn.
En laten we nu eerlijk zijn, er gaat toch niets boven sporten op een natuurgras mat?
Uiteindelijk ook nog de goedkoopste oplossing!

Kortom er moet een maatschappelijke discussie plaatsvinden.
Hoeveel kunstgras heeft een club werkelijk nodig?
En zo ja, kies dan een variant met de laagste milieu-impact.

Beter voor het milieu en uiteindelijk ook voor onszelf.

Sebas Veenstra

		Carlo Pietersma Thursday 14 March 2019

Voetbal hoort op echt gras, beter voor de sport, de spelers en het milieu.
Wat een troep die plastic velden met rubber wat ook naast de velden en overal in huis terecht komt.

		C. Groenen Monday 18 March 2019

Meneer van Oostenrijk,

We hebben nog steeds een afvalprobleem. Afgedankte banden zijn niet van waarde. Rubbergranulaat al helemaal niet. En niet voor niets. Hierin zitten honderden chemische stoffen waarvan tientallen uitlogen. Deze stoffen willen wij niet op sportparken. Na het RIVMrapport van Juli 2018 kunt u de milieuverontreinigingen veroorzaakt door rubbergranulaat niet meer ontkennen. Feitelijk vastgesteld. De ZZS-stoffen Octylfenol en Nafaleen zijn zelfs nog buiten onderzoek gehouden. Voor talloze stoffen wordt al gewaarschuwd in het Intronrapport van 9 februari 2007 en het Rivmrapport van 23 juni 2006. Het product is niet goed voor het milieu, niet goed voor de mens en ook niet goed voor de dieren. En ook nooit geweest.

U heeft het over nieuwe velden aanleggen. De eerste SBRgranulaatvelden zijn aangelegd door Grontmij, inmiddels SWECO in 2003. Vanwege de vastgestelde risico’s zijn zij ook gestopt met het toepassen van rubbergranulaat. We zijn nu 15 jaar verder en in Nederland liggen 2.000 kunstgrasvelden met rubbergranulaat. Wie gaat het afvoeren van vervuilde grond/ saneren van deze sportparken betalen? Wanneer u duurzaamheid en de circulaire economie belangrijk vindt is meedenken voor gemeenten aan een (sanerings)plan van belang nu. In plaats van u druk te maken over gebruik afvalrubber op nieuwe velden.

U schetst in een eerder artikel dat verwijderen van SBR veel geld gaat kosten. Daar heeft u gelijk in ben ik bang. U ontvangt jaarlijks miljoenen voor het versnipperen van rubberproducten; vooral autobanden en vrachtautobanden. Naar mijn weten vallen vrachtwagenbanden niet binnen ‘uw’ Besluit Beheer Autobanden. Of vergis ik mij daar in? U heeft vanaf 2003 miljoenen afvalproducten versnipperd zonder dat u kunt aantonen welke producten zijn versnipperd, laat staan waar het is uitgestrooid. Dat blijkt onder andere uit Incident Hendrik Ido Ambacht in 2010 en hoog pakgehalte Speeltegels in 2013.

Laten we vooral rede niet met recht verwarren. Mijn wens voor 2019 - die ik eind 2016 (Zembla uitzending) uitte- is dat de overheid tot rede komt, dan zal het recht zegevieren.

Een "bezorgde" maar geen stupide ouder,
C. Groenen.

Tip de redactie