Kunstgras kan niet zonder shockpad

ARTIKEL

Guy Oldenkotte, donderdag 20 december 2018

434 sec

Voorspelbare performance beste garantie voor langdurige kwaliteit

De uitkomst van de eerste KNVB-gebruiksnormkeuring, deze zomer, mag teleurstellend worden genoemd. Tegelijkertijd maakt de keuring ook het belang duidelijk van de voorspelbaarheid van de performance van kunstgrasvoetbalvelden. Een shockpad helpt om die performance inzichtelijk te krijgen en te houden.

Sommige shockpads laten zich eenvoudig leggen

Dit jaar zijn voor het eerst kunstgrasvelden gekeurd volgens de KNVB-gebruiksnorm. Die keuring vloeit voort uit afspraken die de KNVB, sportveldenbouwers, voetbalclubs en gemeenten in 2010 hebben vastgelegd. Hij is vooral bedoeld om te garanderen dat kunstgrasvoetbalvelden acht jaar na aanleg nog steeds minimaal een bepaalde prestatie leveren. De resultaten van de eerste keuring zijn echter ontnuchterend. Van de 210 velden die werden getest, bleken ruim 100 niet te voldoen aan de minimale kwaliteitseisen. Patrick Balemans van de KNVB vermoedt zelfs dat dat aantal aanvankelijk nog hoger lag. 'De velden hadden voor 30 juni gekeurd moeten zijn, maar 80 procent van de rapportages werd te laat ingediend.' Dat zou erop duiden dat op veel velden extra werkzaamheden zijn verricht, waarna alleen de resultaten van de positieve herkeuring bij de KNVB zijn ingediend. Zolang clubs bij aanvang van het seizoen over goedgekeurde velden beschikken, zijn ze niet verplicht een eerste falen te melden bij de KNVB. 'In de ontvangen rapportages voldeed toch nog 50 procent van de velden niet aan de minimale eisen waarop ze waren getest. Dat hield in dat twaalf clubs aan het begin van het seizoen niet konden spelen. Bovendien zijn er 22 velden vervroegd vervangen.' Vooral die laatste groep zal voor de gemeenten een pijnlijke financiële aderlating zijn geweest.

Stap af van de zesjescultuur!

De resultaten baren Balemans zorgen, omdat het algemeen bekend is dat goed en gedegen onderhoud goede waardes garandeert. Toch ontbreekt het bij veel gemeenten aan de tijd of de middelen om dat te realiseren. Men vertrouwt erop dat de investering in een kunstgrasveld voldoende is om jarenlang een goed veld te hebben. 'De velden die destijds niet kwalitatief zijn aanbesteed, vallen nu door de mand. Dan heb ik het over velden waarbij puur naar de financiën is gekeken in plaats van de kwaliteit te relateren aan het gebruik van het veld. Het is die "zesjescultuur" die clubs en gemeenten nu de das om doet', zo stelt hij scherp.

Van de 210 velden die werden getest, bleken ruim 100 niet te voldoen aan de minimale kwaliteitseisen

De sportveldenbouwers zijn namelijk prima in staat om de performance van een kunstgrasvoetbalsysteem ook voor de lange termijn nauwkeurig te voorspellen. Een voorwaarde is wel dat het kunstgrasvoetbalveld is opgebouwd met componenten die speciaal voor die toepassing zijn vervaardigd. Een onderzoek door Fifa toonde dat in 2013 al aan. 'Uit dat onderzoek bleek dat de schokabsorberende eigenschappen van kunstgrasvelden die op een shockpad liggen nagenoeg hetzelfde bleven, ondanks het feit dat ze relatief minder vaak werden onderhouden', merkt Frenk Stoop van Alveosport op. Stoop is ook voorzitter van de ESTO Shockpadwerkgroep. 'Dat was anders bij het proefveld dat voor de schokabsorberende eigenschappen vertrouwde op een dikke laag SBR-granulaat. Na 6.000 cycli van de Lisport-XL-test voldeed die niet langer aan de minimale kwaliteitseisen.' Voor Gert-Jan Kieft van Kiwa ISA-Sport is die conclusie niet opmerkelijk. 'Bij gebruik van een shockpad volstaat een dunnere laag infill. Die dunne laag zal minder snel compacteren.' Vaak kiest de sportveldenbouwer bewust voor een zogenaamde performance-infill, die speciaal voor de toepassing vervaardigd is. Dankzij die combinatie hoeft 70 procent minder granulaat op het veld te worden aangebracht om toch goede sporttechnische waardes te bereiken. Bovendien valt deze groep performance-infills onder het Bouwstoffenbesluit. Men weet dus exact wat er in het granulaat zit en hoe het zich zal houden op de lange termijn. De homogene vorm en samenstelling van het granulaat zorgen er tevens voor dat de infill-laag langer los blijft.

Tekst loopt verder onde de afbeelding

Frenk Stoop

Een lossere infill-laag heeft ook een gunstige invloed op de vezelkwaliteit. 'Zolang de infill los blijft, heeft de vezel veel minder last van stress omdat hij vrij kan bewegen. Daardoor zal de vrije pool minder slijtage vertonen en bijvoorbeeld de balrol langer optimaal blijven', stelt Frans Harmeling, senior projectmanager bij de grootste vezelfabrikant, de TenCate Grass Group, en tevens voorzitter van de ESTO Werkgroep voor kunstgrasvezels.

Verschillende shockpads

Shockpads zijn dus bepalend voor de kwaliteit en duurzaamheid van het hele kunstgrasveld. 'Shockpads zijn er in diktes van 10 tot 20 mm, allemaal met een andere materiaaldichtheid. De unieke combinatie van grondstof en materiaaldichtheid is weer bepalend voor het herstellend vermogen van de shockpad', stelt Frenk Stoop. Alle shockpads die in Nederland worden aangeboden, voldoen aan de eisen van het Bouwstoffenbesluit en de internationale Reach-norm. 'Ze verschillen alleen qua dikte, vorm (op rol of in platen) en celeigenschappen van de gebruikte foam. Die cel kan zowel open als gesloten zijn, waardoor hij al dan niet vocht opneemt.'

De gemeente Utrecht laat sinds 2006 alleen nog maar kunstgrasvoetbalvelden met een shockpad en TPE-infill aanleggen. 'Dat we dat beleid nog steeds hanteren, is de beste indicatie dat we er tevreden mee zijn', stelt Marcel Bouwmeester van de gemeente. Utrecht heeft inmiddels bijna 50 kunstgrasvelden met een shockpad. De velden die afgelopen zomer hun achtste verjaardag vierden, doorstonden allemaal de KNVB-gebruiksnormtest. De gemeente schrijft de velden af over een periode van ongeveer 13 jaar, afhankelijk van de vraag of ze ook intensief worden gebruikt door scholen en van factoren zoals vandalisme. 'Wij doen het onderhoud zelf, zodat we grip hebben op wat er gaat gebeuren.' Vanwege de ervaring van de gemeente met het systeem en de betere voorspelbaarheid van hoe de velden zich zullen houden, zou het Bouwmeester niets verbazen als hun velden langer dan de beoogde 13 jaar goed blijven. Hij benadrukt echter dat succes alleen verzekerd is als de kwaliteit van elke component én van het gehele systeem vooraf nauwkeurig wordt bekeken. 'Dat begint met het aantal steken en de Dtex van de garens, maar dat geldt ook voor de gekozen infill en de hoeveelheid die de bouwer aanbrengt op het veld. In sommige systemen is weinig performance-infill gebruikt, waardoor de noppen van de schoenen rechtstreeks op het stabilisatiezand staan. Spelers ervaren zo'n veld dan juist als hard.' Het is nog een voorbeeld dat laat zien dat de zesjescultuur waaraan Patrick Balemans zich zo ergert, overal de kop kan opsteken.

Tekst loopt verder onde de afbeelding

Marcel Bouwmeester

Niet per definitie duurder

Fifa eist dat een shockpad ten minste vijftien jaar lang 90 procent van de oorspronkelijke waardes voor schokabsorptie en energierestitutie kan behouden. 'Over het algemeen durven de shockpadfabrikanten de performance van hun product zelfs 20 tot 30 jaar te garanderen', stelt Frenk Stoop. Dat is dus beduidend langer dan de levensduur van de toplaag van een kunstgrasveld. 'Een shockpad behoudt zijn eigenschappen', zegt Luca Girelli van Trocellen. De garantie voor het kunstgrasveld zelf hangt af van het gebruikte infillmateriaal, de laagdikte daarvan en het gebruik en het onderhoud van het veld. 'Daar hebben de fabrikanten van de shockpads geen invloed op. Het is voor hen dus onmogelijk om de kwaliteit van het hele systeem te garanderen, zo stellen beiden. Toch zijn er inmiddels al genoeg voorbeelden waar bij de renovatie van een veld de bestaande shockpad zo goed bleek te zijn, dat die opnieuw kon worden gebruikt. 'De extra investering in een shockpad betaalt zich dus langer uit', aldus Stoop. Volgens hem is het onjuist om te denken dat speciaal geproduceerde componenten de prijs van een kunstgrassysteem opdrijven, in vergelijking met een systeem met secundaire toepassing van gerecyclede componenten. 'Dankzij de shockpad is er geen geovlies nodig, en de benodigde hoeveelheid performance-infill is beduidend kleiner dan in systemen waarbij de performance uit een dikke laag rubber moet komen.' Ook is de dunne laag performance-infill minder bewerkelijk en hoeft hij aanzienlijk minder vaak aangevuld te worden om de juiste laagdikte te houden. Vergeleken met de 120 ton SBR zal de 30 ton performance-infill dus veel minder kans geven op vervuiling door microplastics.

Het grote financiële voordeel dat een shockpad biedt, komt doordat er minder graafwerk nodig is. 'Met sommige shockpads kan een kunstgrasvoetbalveld zelfs op een betonnen ondergrond worden aangelegd', merkt Rob Moors van Schmitz Foam op. 'Die oplossingen voeren het hemelwater horizontaal af. Daarmee bespaar je op kosten die anders worden gemaakt voor het bewerken van de ondergrond en het aanleggen van een drainagesysteem.' In theorie kan dat al snel enkele tienduizenden euro's schelen.

Tekst loopt verder onde de afbeelding

Alle kwalitatieve shockpads zijn zo ontworpen dat ze de rek en krimp compenseren wanneer ze door de kunstgrasmat zijn toegedekt

Rek en krimp

In de European Synthetic Turf Organisation (ESTO) wordt het belang van shockpads inmiddels volledig erkend. 'Onze werkgroep heeft een brede visie en een duidelijke agenda, die zijn vastgelegd in een aantal actiepunten. De leden van onze werkgroep zijn vastberaden om de lat steeds hoger te leggen', zegt Stoop. Hij merkt op dat de kwaliteit van de shockpads van hun leden nauwelijks verschilt. Ron Lokhorst van Recticel zegt echter dat de veldenbouwers de keuze voor een shockpad zorgvuldig moeten overwegen. 'Baseer je je systeem op een goedkope, maar dunne shockpad, dan moet je bepaalde eigenschappen door middel van extra infill compenseren. Dan valt de besparing die je hebt bereikt door te kiezen voor een goedkope shockpad, weg', zo stelt hij. 'Als er een shockpad wordt gebruikt, moeten de homogeniteit van het veld en de constantheid van de speeleigenschappen doorslaggevend zijn.'
Belangrijk is daarbij dat gekozen wordt voor een kwalitatieve shockpad die getest is volgens de juiste criteria. 'We bouwen voetbalvelden in de open lucht. Ook shockpads ervaren daarbij de invloed van de elementen', stelt Stoop. 'Elk materiaal ervaart nu eenmaal rek en krimp onder invloed van de weersomstandigheden. Het is dus belangrijk om bij de ontwikkeling van een kunstgrassysteem de karakteristieken van kunstgras, infill en shockpad nauwkeurig op elkaar af te stemmen.' Bovendien moet voorkomen worden dat de werkzaamheden na plaatsing van de shockpad onnodig lang worden stilgelegd. 'Alle kwalitatieve shockpads zijn zo ontworpen dat ze de rek en krimp compenseren wanneer ze door de kunstgrasmat zijn toegedekt.' Toch blijft het belangrijk dat de installatie door ervaren en kundige installateurs wordt uitgevoerd. Marcel Bouwmeester voegt daaraan toe dat ook de onderbouw invloed kan hebben op de rek- en krimpactiviteiten van de shockpad. 'Een shockpad op zogenaamde drainkratjes gedraagt zich anders dan een shockpad die op een lavalaag is gelegd.' Daarnaast kan ook de onderhoudsploeg de kwaliteit van de shockpad beïnvloeden. 'Het is belangrijk dat zij bij hun werkzaamheden rekening houden met de opbouw van het systeem. Geen enkel sportveld is gebaat bij onderhoud dat te snel wordt uitgevoerd of voertuigen die de minimale draaicirkel niet respecteren. Wanneer tractoren een te kleine draaicirkel maken, kan het gebeuren dat de kunstgrasmat wordt weggeduwd, waardoor de shockpad minder effectief wordt', stelt Stoop.

Tekst loopt verder onde de afbeelding

Ron Lokhorst

Recyclingsoplossing

De verwachting is dat de shockpadmarkt nog ten minste vijftien jaar zal groeien. Dat weerhoudt de fabrikanten er echter niet van om nu al na te denken over de impact aan het einde van de economische levensduur van het product. 'ProPlay, de shockpad van Schmitz Foam, wordt gemaakt van snijresten en overtollige producten die door andere fabrikanten zijn geproduceerd', zo merkt Rob Moors op. Het gaat bijvoorbeeld om isolatiemateriaal en campingmatjes. Ook Recticels re-bounce wordt gemaakt van restmateriaal. 'Wij gebruiken de restanten van alle andere foamproducten die door de Recticel-groep worden geproduceerd', zegt Ron Lokhorst. De afdeling die zich bij Recticel bezighoudt met sustainability rapporteert zelfs rechtstreeks aan de CEO van de onderneming.
Omdat alle fabrikanten hun grondstoffen in een gecontroleerde omgeving verwerken en de werking van die stoffen is vastgelegd, zijn de producten makkelijk te verwerken. Dat helpt ook bij het bedenken van oplossingen aan het einde van de levensduur van de shockpad. Zowel bij Schmitz Foam als bij Recticel worden die restanten eerst geshredderd en tot blokken verwerkt, waarna de nieuwe shockpads uit die blokken worden gesneden. Beide bedrijven onderzoeken momenteel of ze in de toekomst ook afgeschreven shockpads voor sportvelden terug in het productieproces kunnen brengen. 'We kijken naar mechanische recycling, maar we zijn van mening dat een chemische oplossing, waarbij de foam weer tot grondstof voor kunststof wordt verwerkt, ideaal zou zijn', stelt Lokhorst. 'Wij onderzoeken of we onze panelen schoon genoeg kunnen krijgen, om ze daarna opnieuw tot grondstof te verwerken', stelt Moors. De grootste uitdaging is dat het materiaal vrijwel geheel ontdaan moet zijn van zand. Wat de oplossing ook mag zijn, Luca Girelli is ervan overtuigd dat er altijd een toekomst voor het teruggenomen materiaal zal zijn. 'De foam zal nog altijd een veilige ondergrond bieden voor locaties waar de eisen minder streng zijn dan voor topsport.' Trapveldjes zijn daar een goed voorbeeld van.

Marcel Bouwmeester noemt kunstgras 'maatwerk'. Daarom is het zo belangrijk om alleen met de beste materialen te werken waarvan het resultaat voorspelbaar is. Als er iets is dat de KNVB-gebruiksnormtesten van afgelopen zomer hebben aangetoond, dan is het wel de noodzaak van voorspelbaarheid en het verschil in kwaliteit tussen de verschillende kunstgrasvoetbalsystemen. Velden op een shockpad kunnen de sport- en speltechnische waardes langer garanderen en dragen dus bij aan een gunstigere afschrijftermijn. Dankzij de investering in een shockpad kunnen sporters vele jaren lang van een goed en veilig kunstgrasvoetbalveld profiteren.

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie