Olaf Bos: 'Hybridevelden stellen specifieke eisen aan grasmengsels'

ARTIKEL

Jan van Staalduinen, donderdag 24 augustus 2023

285 sec

Herstelvermogen, droogte- en hittebestendigheid maken of breken het veld

Een groeiend aantal sporters traint en speelt competitie op hybridevelden. Deze combinatie van kunst- en natuurgras blijft langer bespeelbaar en vergt (meestal) minder onderhoud dan een natuurlijk veld, is milieuvriendelijker dan kunstgras en kan kostentechnisch interessant zijn. Het grasmengsel dient dan wel te zijn afgestemd op de lokale omstandigheden en het gebruik van het veld. Olaf Bos en Martin Vrieze van Barenbrug Holland belichten de aandachtspunten en de ontwikkeling van geschikte mengsels.

Olaf Bos (links) en Martin Vrieze beoordelen een van de vele rassenproeven.

Hybridevelden van de huidige generatie hebben een doordachte opbouw en samenstelling, die gericht is op maximale bespeelbaarheid tegen beperkte onderhoudskosten. Kunstgras maakt het veld extra robuust, terwijl echt gras het comfort en de spelkwaliteit voor de sporter bevordert. Wanneer alles klopt, kun je spreken van een win-winsituatie. Qua investering zit een goed hybrideveld tussen natuurgras en kunstgras in. De onderhoudskosten kunnen sterk variëren en hangen mede af van het toegepaste grasmengsel.

Breed eisenpakket

'Gras groeit en kan niet zonder de gebruikelijke beheersmaatregelen, zoals bemesten, irrigeren en maaien', zegt accountmanager Martin Vrieze. 'Het is ook een gegeven dat ieder sportveld, ongeacht het type, te lijden heeft onder bespeling. Door intensieve bespeling en slidings zullen er vroeg of laat kale plekken ontstaan. Die moeten hersteld worden. Dat kan handmatig, door middel van doorzaaien of met behulp van natuurlijk gevormde uitlopers. Natuurlijk gras moet bovendien bestand zijn tegen uiteenlopende weersinvloeden, ziekten en plagen.'
Technisch adviseur Olaf Bos vult aan: 'De uitdaging voor veredelaars en leveranciers van graszaden is het samenstellen van mengsels die gedurende het hele seizoen goed blijven presteren en weinig onderhoud vragen. Afhankelijk van het beoogde gebruik en de omstandigheden ter plaatse zullen bepaalde mengsels goed of minder goed aan de wensen voldoen.'

Soorten en rassen

Grasmengsels zijn samengesteld uit verschillende rassen van enkele grassoorten. Naast Engels raaigras (Lolium perenne), met afstand de voornaamste grassoort voor sportvelden, kunnen SV-mengsels ook een deel veldbeemd bevatten. Met de kanttekening dat er tussen de achterliggende rassen flinke verschillen kunnen bestaan, hebben deze soorten elk hun karakteristieke plussen en minnen. De meeste daarvan zijn bij fieldmanagers algemeen bekend, maar voor hybridevelden zijn er wel enkele bijzondere aandachtspunten en relevante nieuwe ontwikkelingen, betogen de grasspecialisten van Barenbrug.

'Weerbaarheid tegen hitte en droogtestress komt in de Grasgids onvoldoende naar voren'

Grasgids geeft beperkt inzicht

'Een algemene trend is dat sportvelden door klimaatverandering vaker te maken krijgen met extreme weersomstandigheden, zoals langdurige hitte en droogte', merkt Vrieze op. 'In dat verband moeten zowel aanbieders als gebruikers kritisch zijn bij het samenstellen en kiezen van mengsels.'
De Grasgids geeft gebruikers inzicht in de gebruikswaarde van specifieke rassen. We moeten ons wel realiseren dat de ranking van rassen gebaseerd is op criteria die vooral in het winterseizoen van belang zijn, merken de mannen van Barenbrug op. 'Weerbaarheid tegen hitte- en droogtestress komt in de Grasgids onvoldoende naar voren', stelt Bos. 'Het zijn uiteraard wel aspecten waar onze veredelaars nadrukkelijk op selecteren. Dat doen we al lang en dat is ook noodzakelijk. De veredelingscyclus van grassen duurt gemiddeld zo'n zestien jaar. Om in ons vak te kunnen regeren, moet je goed vooruit kunnen zien en onafgebroken doorgaan met gebruikswaardeonderzoek. Dat gebeurt zowel binnen als buiten.'

Hybridevelden en warmte

Goede weerbaarheid tegen hitte- en droogtestress is voor hybridevelden van nog groter belang dan voor sportvelden van natuurgras. De toplaag is over het algemeen gemaakt van grover zand, dat schraler is en onderhevig aan relatief grote temperatuurschommelingen. 'Er staat nu eenmaal veel minder gras per vierkante centimeter. Minder gras betekent minder verdamping, dus minder natuurlijke koeling', legt Bos uit. 'Bovendien zijn deze toplagen gemaakt om water af te voeren, waardoor ze minder vocht vasthouden en er dus ook minder water te verdampen is. In een normale grasmat op een rijkere bodem zonder watertekort zal de temperatuur op tropische dagen niet snel boven de 40 graden komen. Op een naastgelegen hybrideveld kan het dan makkelijk 20 graden warmer zijn. Daar moet het gras dan wel tegen kunnen, vooral tegen snelle temperatuurschommelingen.'

Herstelvermogen

Ook het herstelvermogen van natuurgras in hybridevelden verdient extra aandacht. Gedurende het speelseizoen zullen er in de natuurlijke grasbezetting altijd kale plekken ontstaan. Schade door hitte en droogte zal dat verergeren. Waar het om gaat, is dat die schade weer vlot kan herstellen, bij voorkeur op natuurlijke wijze. Grassoorten die van nature gemakkelijk uitlopers vormen, zoals veldbeemd, zijn daar goed in en kunnen de grasmat een stevige basis bieden. Raaigras, dat weer over andere kwaliteiten beschikt, heeft die eigenschap niet of nauwelijks.

'Met uitlopervormend raaigras hebben we een uniek product'

Vrieze: 'En daar komen we op een lastig punt. Veldbeemd vormt weliswaar uitlopers, maar kiemt traag en heeft tijd nodig om een dichte zode te vormen. Op dunne of kale plekken wordt het snel verdrongen door andere grassoorten, zoals straatgras. Voor het herstel van sleetse plekken wordt daarom vaak gekozen voor doorzaai met Engels raaigras, dat een zeer snelle kiemer is. De beperking dat deze soort geen uitlopers vormt, moest je dan op de koop toenemen. Sinds enkele jaren hoeft dat niet meer, dankzij de RPR-rassen die onze veredelaars hebben ontwikkeld.'

Net na bewerking met een Fieldtopmaker

RPR-grastechnologie

RPR staat voor regenerating perennial ryegrass, oftewel raaigras dat uitlopers vormt en daardoor over een groter herstelvermogen beschikt. Technisch adviseur Bos noemt het een revolutie in grastechnologie, die het resultaat is van jarenlang doelbewust kruisen en selecteren.
'Met uitlopervormend raaigras hebben we een uniek product, dat het eenvoudiger maakt om sportmengsels samen te stellen die op alle relevante criteria goed uit de verf komen. RPR Sport van Barenbrug geeft een extreem sterke, snelle mat met de hoogste bespelingstolerantie en - dankzij het uitlopervormende raaigras - het grootste herstelvermogen. Het is beter bestand tegen hitte- en droogtestress dan de huidige standaardmengsels.'
Collega Vrieze wijst op het geringe onderhoud dat een grasmat met RPR nodig heeft. 'Dat gaat niet alleen op voor natuurgras, maar ook en misschien zelfs meer voor hybridevelden met RPR. De besparingen die je daarmee realiseert, wegen ruimschoots op tegen de meerprijs van het toegepaste RPR-mengsel.'

Zaadteelt en kostprijs

Die meerprijs lijkt soms aanzienlijk en hangt mede samen met de relatief lage zaadproductie van rassen die sterk blijken tegen stresssituaties. Rassen die eerder stress ervaren, worden sneller aangezet om zorg te dragen voor de volgende generatie en zijn van nature meestal de betere zaadvormers.
Bos: 'Een overlevingsstrategie van RPR-planten in een stresssituatie is het produceren van extra planten via uitlopers. Je krijgt dus meer "gratis" planten per zaadje in vergelijking met gewoon Engels raaigras. Het klinkt misschien paradoxaal, maar zo werkt het in de natuur. Het zou goed zijn als gebruikers zich dat realiseren wanneer zij de prijzen van mengsels met elkaar vergelijken. De zaadteelt heeft grote invloed op de kostprijs en dat zie je terug in de verkoopprijs. In de praktijk, zeker wanneer de omstandigheden uitdagend worden, zal vaak blijken dat goedkopere mengsels het eerder laten afweten en extra nazorg en onderhoudskosten vergen.'

Zes dagen na zaaien. De RPR in het mengsel is het snelste te zien.

Resilient Blue-mengsels

Voor velden die bovengemiddeld zijn blootgesteld aan extreme hitte en droogte heeft Barenbrug zogenaamde Resilient Blue-mengsels ontwikkeld op basis van veerkrachtige (resilient) veldbeemdrassen (blue). De rassen in deze mengsels (van meerdere soorten) zijn speciaal geselecteerd op hun bestendigheid tegen droogte én hitte.
'Het geheim daarvan schuilt niet onder de grond, zoals bij rietzwenken of tetraploïde raaigrassen', vertelt Bos. 'De geselecteerde planten voor RB kunnen zich juist zónder diepe wortels razendsnel aanpassen aan plotseling veranderende weersomstandigheden. Of er nu verdichting is of een schrale hybridemat, Resilient Blue-planten blijven ook zonder diepe worteling sterk en veerkrachtig.'
Een ander voordeel is dat veerkrachtig veldbeemd sterke wortels maakt, die gemakkelijker door de backing heen groeien. Daardoor kunnen ze toch dieper reiken als die mogelijkheid wordt geboden. 'Noodzakelijk is dat echter niet, en dat is nou net het unieke van Resilient Blue', vervolgt Vrieze. 'In vergelijkend onderzoek tussen Resilient Blue Sport en een Engels-raaigrasmengsel met een vergelijkbare wortelmassa haalde RBM onder droge omstandigheden steevast de hoogste kwaliteitsscores.' Dat is niet onopgemerkt gebleven; in 2021 werd Resilient Blue Sport van Barenbrug uitgeroepen tot winnaar van de Innovatieprijs Sportaccommodaties.

Blijven zoeken naar maatwerk

Om voor elke situatie het juiste grasmengsel te kunnen kiezen, heeft Barenbrug een matrix ontwikkeld waarop acht mengsels (de oplossingen) worden uitgezet tegenover negen beoordelingscriteria (probleemsituaties c.q. behoeften). Door ieder mengsel voor elk criterium een score toe te kennen, krijgen gebruikers een redelijk compleet beeld van de gebruikswaarde van mengsels voor hun situatie.
'Je kunt het vergelijken met de rankings van de Grasgids, maar de opzet is breder', aldus Vrieze. 'We passen dit principe al langer toe op natuurvelden. Voor hybridevelden kun je dezelfde aanpak volgen. Belangrijk is in elk geval dat gebruikers weten waar hun behoeften, knelpunten en prioriteiten liggen. Op basis daarvan weet je waar je extra alert op moet zijn en kun je desgewenst aanvullende wegingsfactoren toekennen. Na zo'n zorgvuldige inventarisatie moeten we vanuit ons brede programma altijd maatwerk kunnen bieden.'

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

Tip de redactie