'Hier zaten we op te wachten'

ARTIKEL

Karlijn Raats, donderdag 1 september 2022

240 sec

Marktpartijen reageren positief op innovatieve inkoopmethodiek met groot volume kunstgrasvelden

Afgelopen maart was het 20-jarig jubileumfeest annex kennisdag van CSC Sport bij Almere City. Ook Nina van Kranendonk van de gemeente Amsterdam was aanwezig. Zij gaf inzicht in de resultaten van een marktconsultatie die door Amsterdam is gehouden. Hierbij werd marktpartijen, gevraagd naar hun ambities rond een nieuwe aanbestedingsmethodiek voor duurzame innovaties voor kunstgrasvelden.

Nina van Kranendonk is programmamanager Sport en Duurzaamheid. Zij gaf drie workshops op de kennisdag, waarbij marktpartijen, gemeenten en adviseurs aanwezig waren. Omdat er behoefte bestaat om de vervanging van kunstgasvelden te verduurzamen en om een groter volume op de markt te brengen, hield de gemeente Amsterdam een marktconsultatie. Amsterdam heeft namelijk de ambitie om met een nieuwe aanbestedingsmethodiek te gaan werken: Scale Up. Van Kranendonk: 'Er werd heel positief op gereageerd door de markt.'

Noodzakelijk kwaad

Sport en Bos is een van de directies van de gemeente Amsterdam. Deze directie gaat onder meer over de aanleg en het beheer van sportvelden, het beheer van zwembaden en sporthallen en sportstimulering in de breedste zin van het woord. Van Kranendonk is vanuit de directie Duurzaamheid ingehuurd om de bestuurlijke duurzaamheidsambities voor de toekomstige sportvelden handen en voeten te geven. 'In Amsterdam zijn kunstgrasvelden enigszins een noodzakelijk kwaad: het is een grote stad, die aan het verdichten is. Ook kunnen niet overal nieuwe velden aangelegd worden. Hierdoor vergroot de druk op het bestaande sportareaal, wat betekent dat de velden intensiever gebruikt moeten worden. Kunstgras is dan een goede oplossing. Tegelijkertijd kleven er ook negatieve kanten aan kunstgras: het veld kan ontzettend heet worden en is nog niet 100 procent circulair. Daarom wil Amsterdam de impact van kunstgras op de omgeving beperken. De kunstgrasvelden nemen een behoorlijke oppervlakte in in de stad. Daardoor zouden ze zelfs een positieve rol kunnen spelen bij het terugdringen van hittestress en het oplossen van knelpunten in de vorm van wateroverlast of energietekorten in de stad.'

Ervaring met duurzaamheid

In het verleden werd de aanleg van sportvelden door de gemeente Amsterdam vaak meervoudig onderhands aanbesteed. Via pilots daagde de gemeente de markt dan uit tot ontwikkelingen richting klimaatadaptieve circulaire kunstgrasvelden. Van Kranendonk: 'Klimaatadaptatie en circulariteit staan al een paar jaar hoog op de politieke agenda. Daarbij gaat het vooral om de verspreiding van infill en microplastics naar de omgeving. Begin 2020 is er een kunstgrasnota opgesteld met spelregels rond de aanleg van kunstgrasvelden, waarbij rekening wordt gehouden met duurzaamheid en klimaatadaptatie. In de hele stad liggen inmiddels diverse pilots met innovaties.'

Groot inkoopvolume

De gemeente Amsterdam ziet dat de markt zich snel ontwikkelt in de richting van duurzamere oplossingen op het gebied van kunstgrasvelden. Maar echte opschaling ontbreekt nog, waardoor deze velden nog niet marktconform kunnen concurreren met traditionele kunstgrasvelden. 'Kunstgrasvelden hebben een levenscyclus van ongeveer tien jaar; de komende tijd zullen er dus steeds meer vervangen moeten worden. De komende tien jaar moet Amsterdam meer dan honderd velden vervangen. Samen met de nieuwbouw is dat een behoorlijk volume. Dat kan in zijn geheel in de markt worden gezet in plaats van alle velden meervoudig onderhands aan te besteden.'

Innovatie Zeeburgereiland, gemeente Amsterdam

'Men vindt het spannend, maar is ook nieuwsgierig'

Nieuwe aanbestedingsmethodiek

Daarvoor ging Sport en Bos een intern samenwerkingsverband aan met het Stedelijk Innovatieteam. Dit team heeft de nieuwe inkoopmethodiek Scale Up ontwikkeld. Om het inkoopvolume nog groter te maken, werkt de gemeente Amsterdam bij de uitrol samen met de gemeente Haarlem, die ook partner is in de MRA, de Metropoolregio Amsterdam.
Van Kranendonk: 'Samen zijn Amsterdam en Haarlem interessanter voor de markt vanwege het volume. Maar de twee gemeentes kunnen zo ook iets betekenen voor het opschalen en doorontwikkelen van bestaande innovatieve oplossingen. Bij de nieuwe aanbestedingsmethodiek schrijven partijen als consortium in. Zo kunnen ze hun ambities op het gebied van duurzaam, efficiënt, klimaatadaptief en circulair bouwen clusteren.'

'Openheid en dialoog leiden tot betere oplossingen en snellere opschaling'

De opdrachtgever en opdrachtnemers lopen vervolgens samen een ontwikkeltraject door. 'In dit traject zijn er twee toepassingsmomenten. Ten eerste is er de realisatie van een kleiner prototype kunstgrasveld, met de innovatie waarmee is ingeschreven. Daarop volgt een pilotveld dat ook voldoet aan de sporttechnische eisen. Bij een geslaagde innovatie komt het consortium terecht in het commerciële traject; er komt een raamovereenkomst voor meerdere jaren voor de aanleg van het totale volume kunstgrasvelden.'

Nina Kranendonk op de kennisdag bij CSC Sport

Kaartanalyse

Het totale volume zal niet in zijn geheel bestaan uit innovatieve velden. Een deel van het volume betreft reguliere vervanging, maar wel volgens de moderne standaarden. Gemiddeld genomen worden de velden dus wel duurzamer. 'Niet op alle locaties zijn innovatieve oplossingen nodig. Daarom maken Amsterdam en Haarlem een kaartanalyse, waarop alle velden zichtbaar zijn met de knelpunten per locatie. Je ziet ook waar op een bepaalde locatie behoefte aan is. Zo kan het zijn dat van de honderd te vervangen velden een bepaald percentage een krattensysteem krijgt voor klimaatadaptief waterbeheer, en dat een ander percentage alleen innovatief is op het gebied van circulaire materialen.'

Amsterdam en Haarlem maken alle velden zichtbaar in een kaartanalyse

Resultaat marktconsultatie

In totaal 35 marktpartijen, waaronder producenten, leveranciers en adviseurs, reageerden uitgebreid op de marktconsultatie van de gemeentes. 'Aan de hand van een vragenlijst werden de deelnemers uitvoerig bevraagd over een aantal zaken. Er werd gevraagd naar de stand van zaken met betrekking tot duurzaamheid, de mate van samenwerking in hun branche, de manier waarop de marktpartijen aankijken tegen samenwerking met collega's/concurrenten, bestaande afspraken en patenten. Vervolgens spraken we een-op-een met twee of drie partijen uit elke doelgroep, in de vorm van een verdiepend interview.'
Volgens Van Kranendonk geloven de marktpartijen over het algemeen in samenwerking. Ze vinden dat samenwerking nodig is om sneller innovaties te kunnen doorvoeren bij toekomstige sportvelden. Ze kunnen echter nog niet precies aangeven hoe ze die samenwerking voor zich zien zolang de specifieke uitvraag niet bekend is. Ook het uiteindelijke volume is nog niet bekend. Dat hangt onder meer af van de contractperiode die bestuurlijk wordt gekozen. Een raamcontract van vier jaar is mogelijk, maar het projectteam van Amsterdam vindt een contractperiode van acht of tien jaar gunstiger voor een langdurige, opbouwende samenwerking. Die kogel is nog niet door de kerk.
'Men vindt het spannend, maar is ook nieuwsgierig', zegt Van Kranendonk. 'Sommige marktpartijen zeiden: Dit is waar we op zaten te wachten. Dat is goed om te horen als opdrachtgever.'

Nina van Kranendonk

Volgende stap

Het gemeentebestuur zal de komende tijd een definitieve beslissing nemen over de inkoopstrategie. 'Het gaat natuurlijk om een behoorlijk groot budget', zegt Van Kranendonk. 'Dat wil je vooraf goed verankerd hebben. We verwachten in november de leidraad te publiceren. Daar zal een traject voor de markt aan voorafgaan. Door middel van webinars kan de markt meedenken aan de voorkant. Verder bieden de webinars informatie over hoe zo'n nieuw type aanbesteding werkt, hoe een consortium wordt gevormd en welke hulp daarbij mogelijk is.'

Updates

Het tweede deel van de opgave is de vervaardiging door Amsterdam en Haarlem van een kaartanalyse. Hierin zijn de locaties van de velden te zien, met de problematiek die er per plek speelt. 'Deze kaartanalyse maken we in november openbaar, bij de start van de aanbesteding, zodat alle marktpartijen zich kunnen oriënteren. Tot die tijd kan iedereen terecht op de website Innovatiepartners om op de hoogte te blijven en zich aan te melden voor nieuwsupdates. Hier staat ook een verslag van de marktconsultatie. We nodigen alle lezers van dit vakblad uit om alvast een kijkje te nemen.'

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

Tip de redactie